HAMİLELİKTE DİŞ SAĞLIĞI
Gebelik süresince anne adayının beslenmesine dikkat etmesi ve ağız diş bakımına özen göstermesi halinde, normal zamanlardan farklı diş sorunları yaşanmaz. Ancak diş bakımına yeteri kadar önem gösterilmediğinde, hamilelik süresince oluşan hormonal etkiler yüzünden ağızda zararlı olabilecek değişimler olabilir. Bu süreçte kan ve tükürük salgısındaki asit oranı artış gösterdiğinden, diş çürüklerinde artış olabilir. Diş eti hastalıkları açısından da, riskli bir süreç yaşanır. Bu dönem beslenmede A, C, D vitaminlerini içeren yiyecekler, kalsiyum ve fosfor yönünden zengin besinler dengeli şekilde tüketilmelidir. Anne karnındaki bebeğin diş gelişimi de dikkate alınarak, buna uygun hareket edilmelidir. Kadınlar gebe kalmadan önce bir diş doktoruna giderek, diş ve diş etiyle ilgili sorunlarının halledilmesi sağlayarak, rahat bir gebelik süreci geçirebilir.
Hamilelik döneminde diş daha kolay çürür mü?
Hamilelik döneminde inanıldığının aksine dişlerden kalsiyum çekilmez. Bu süreçte diş çürümelerinin farklı nedenleri olmaktadır. Bunların arasında anne adayının ilk aylarda oluşan bulantı ve kusma sonrası ağız bakımına önem vermemesi, dişlerini yeteri kadar fırçalamaması yer alır. Östrojen ve progesteron hormonlarının etkisiyle diş etinde oluşan kanamalar yüzünden, anne adayı diş fırçalamayı ihmal edebilir. Bu nedenle diş çürükleri yaygın olarak görülebilir.
Hamilelik döneminde olan kusma sonrasında ne yapılmalıdır?
Anne adaylarının özelikle ilk üç aylık süreçte kusma eylemlerinin daha fazla olduğu bilinmektedir. Anne adayları kusmayı engellemek için karbonhidrat tüketimine ağırlık vermektedir. Aynı zamanda bu eylem tükürük salgısının içeriğini bozmakta, sit salgısını arttırmaktadır. Bu nedenle diş çürüklerinde artma eğilimi olmaktadır. Bunun engellenmesi için, anne adayının kusma sonrasında ağzını çalkalaması ya da yarım saat sonra dişlerini fırçalaması gerekir. Bu tedbirler diş çürüğü oluşmasının önüne geçecektir.
Hamilelik döneminde diş tedavisi yapılabilir mi?
Hamilelik süreçlerinde bebeğin gelişimi açısından ilk üç aylık dönemde diş tedavisinden kaçınılması gerekir. Bunların tedavisi ikinci trimesterde yapılmalıdır. Hamileliğin son trimesteri de bu konuda biraz hassas bir süreçtir. Aciliyet gerektirmeyen diş tedavilerinin doğum sonrasına bırakılması daha uygun olur. Dişlerde ve diş etinde gelişen enfeksiyon gibi acil durumlarda, bebeğin durumu göz önüne alınmalıdır. Gerektiği takdirde doktorun tavsiyesiyle diş tedavisi uygulanmalıdır.
Hamilelik döneminde diş tedavilerinde anestezi uygulanabilir mi?
Bu hassas süreçte çoğu ilaçların kontrollü kullanılması ya da kullanılmaması gerektiği bilinmektedir. Ancak diş tedavisinde kullanılan lokal anesteziklerin hamileler üzerinde olumsuz bir etkisi belirlenmemiştir. Doktorun uygun görmesi halinde bunlar diş tedavisi sırasında kullanılabilir.
Hamilelikte diş tedavisi dönemsel olarak nasıl uygulanabilir?
0-3 aylık dönem: Hamilelikte bu süreç en hassas dönem olarak kabul edilir. Bebeğin organlarının oluşumu gerçekleştiğinden, kontrolsüz olarak herhangi bir tedavi uygulanmamalıdır. Anne adayında ağrıya sebep olan ve müdahale edilmediğinde bebeğin ve anne adayının zarar görebileceği durumlarda diş doktoruna danışılmasında fayda vardır.
3-6 aylık dönem: Bu süreçte doğum sonrasında ertelenemeyecek olan diş tedavileri, diş çekimleri, dolgu ve kanal tedavileri doktorun uygun görmesiyle yapılabilir. Bu süreç hamilelikteki diş tedavileri için en uygun dönem olarak kabul edilir.
6-9 aylık dönem: Hamileliğin son üç ayında bebeğin anne karnında büyümesi ve doğum yaklaşmış olması nedeniyle, aciliyet gerektirmeyen diş tedavileri dışındakiler yapılmamalıdır. Aynı ilk üç ayda olduğu gibi dikkatli davranılmasında fayda vardır.
Hamilelik döneminde röntgen çekilebilir mi?
Bu süreçte hamilelerde zorunlu olmadıkça röntgen çekimi yapılmamalıdır. Eğer çekilmesi zorunlu bir durum varsa, ağız içinde 1-2 röntgen çekimi yapılabilir. Ancak gebelerin bundan olumsuz şekilde etkilenmemesi için, mutlaka kurşun önlük giydirilmesinde fayda vardır. Diş röntgenlerinde az miktarda radyasyon kullanılsa da, karın bölgesine uzak çekim yapılsa da, kurşun önlük olmadan çekim yapılmamalıdır. Günümüzde geliştirilen tekniklerle diş röntgeni sırasında alınan radyasyon oranı oldukça azaltılmıştır. Bu oran anne adayının dışarıdan aldığı radyasyon oranından bile azdır. Ancak yine de tedbirli davranarak, röntgen çekimi sırasında anne adayının kurşun önlük giymesi ihmal edilmemelidir.
Hamilelikte diş tedavisi için ilaç kullanımı
Hamilelik süresince alınacak her türlü ilaçta, anne adayının doktorunun bilgisi olmalı ve önerileri dinlenmelidir. Diş tedavilerinde kullanılan antibiyotiklerden özellikle penisilin türevlerinin bebek açısından bir zararı bulunmamaktadır. Ancak tetrasiklin grubu antibiyotiklerde tetrasiklin renklenmesi adı verilen ve geri dönüşü olamayan renklenmeler meydana gelebilir. Diğerlerinde böyle bir etki tespit edilmemiştir.
Anne adayı bebeğinin sağlıklı dişlere sahip olmasında etkendir
Gebelik döneminde düşük ağırlıklı bebek doğurma ihtimali diş ve diş eti hastalıklarının etkisiyle 7 kat daha artış gösterebilir. Bu yüzden anne adaylarının ağız bakımına ve iyi beslenmeye özen göstermesi gerekir.
Hamilelik dönemi için söylenen “her doğumda bir diş kaybedilir” düşüncesi doğru mu?
Halk arasında bebek için gerekli olan kalsiyumun anne adayının dişlerinden alındığı ve bu etkiyle annenin dişlerinin daha çabuk çürümesine neden olduğu düşüncesiyle, gebe kadınların diş kaybı yaşadığının hatalı olduğu kesinlikle söylenebilir. Hamilelik sürecinde anne adayının dişlerinde kalsiyum kaybı olduğuna dair bugüne kadar kanıtlanmış bir bilimsel çalışma bulunmamaktadır. Hamilelikte bebek ve anne adayının sağlıklı kemiklere sahip olabilmesi için alınacak günlük kalsiyum miktarı 1200-1500 mg kadardır. Bu gereksinim hamilelikte süt ve süt ürünleri tüketimi, yeşil yapraklı sebzelerden alınacak kalsiyum ile karşılanabilmektedir. Anne adayı dışarıdan yeteri kadar kalsiyum alamazsa, bebeğin gelişiminde gerekli olan kalsiyum miktarı anne adayının kemiklerinden karşılanmaktadır. Bu sebeple anne adayının hamilelikte olan diş kayıplarından, bu durum sorumlu değildir. Hiçbir şekilde hamilelikte dişlerde kalsiyum çözünmesi olmamaktadır. Ağız bakımının yeterli şekilde yapılması, beslenmeye dikkat edilmesi halinde kadınlar normal zamanlardan daha farklı oranlarda diş kayıplarını hamilelikte yaşamaz.
Hamilelik döneminin ağız ve diş sağlığına etkisi nedir?
Hamilelik döneminde hormonların seviyesinde olan farklılık nedeniyle tükürük salgısında olan asit miktarı artmakta ve dişler daha fazla çürükle karşı karşıya gelmektedir. Anne adayının ağız bakımına dikkat etmemesi halinde diş ve diş eti sorunlarında artış meydana gelir. Diş fırçalamanın ihmal edilmesi durumunda, diş ve diş etinde bakteri birikimi artmakta, diş etinde şişlik, kızarıklık ve kanama gibi etkiler meydana gelmektedir.
Hamilelik döneminde gingivitis
Bu hamilelik gingivitisi olarak tanımlanan bir sorundur. Diş etinde kızarıklık, şişlik, kanama ve hassaslık vardır. Rahatsızlık genellikle gebeliğin ikinci ayında başlayarak, sekizinci ayında en üst seviyede yaşanır. Gebelik planı yapan kadınların öncesinde bir diş doktoruna giderek, olabilecek diş ve diş eti sorunlarını tedavi ettirmeleri gerekir. İyi bir ağız bakımı olmayan ve diş etinde iltihap bulunan gebelerin diş etinde hamilelik tümörü gelişmesi söz konusu olur.
Hamilelik tümörü
Bu diş etinde olan iltihaba bağlı olarak gelişmiş diş eti büyümesidir. Doğumdan sonra kendiliğinden geçme eğilimi bulunmaktadır. Fakat çiğnemede, diş fırçalama sırasında güçlük ve aşırı oranda ağrı gibi etkileri olduğunda, gebe kadınların diş doktoru tarafından kontrol edilmesi gerekir. Bu şekilde rahatsızlık veren sorunlar kontrol altına alınabilir.
Hamilelik döneminde diş sağlığı açısından beslenme nasıl olmalıdır?
Hamilelik sürecinde kadının iyi beslenmesi hem anne adayının, hem de bebeğin diş sağlığı açısından olumlu bir yaklaşım olacaktır. Bebekte olan diş gelişimi gebeliğin ikinci ayından başlamaktadır. Bu nedenle kalsiyum, fosfor ve vitaminler açısından zengin olan besinler bu süreçte yeteri kadar alınmalıdır. Bu süreçte ihtiyaç olacak kalsiyum miktarı bir litre süt ya da buna eşdeğer süt ürünleri ile karşılanabilir. Bu süreçte anne adaylarının ara öğünlerden kaçınması gerekir. Ağız içinde bulunan ve uzaklaştırılmayan besin artıkları diş çürümelerini hızlandırır. Anne adayının yeteri kadar kalsiyum almaması halinde, bu ihtiyaç kadının kemiklerinden karşılanmaktadır.
Hamilelik döneminde ağız bakımı
Özellikle hamileliğim ilk üç ayında oluşan kusmalar ve anne adayının değişen beslenme alışkanlıkları ile hormonal değişimler yüzünden diş etinde hassasiyet ve kanama meydana gelir. Diş etinde olan kanamalarda anne adayları genellikle diş fırçalamaktan kaçınırlar. Bu nedenle diş çürüğü ve diş eti iltihapları yaygın şekilde ilerleyebilir. Diş eti iltihabının ve dişlerdeki çürüğün engellenmesi için diş fırçalamanın ihmal edilmemesi gerekir. Gün içinde en az iki defa dişlerin fırçalanması gerekir. Yemeklerden sonra diş fırçalanması halinde besin artıkları ağızdan uzaklaştırılabilir. Ayrıca gerektiği takdirde diş ipi kullanılması gerekir. Ağız gargaralarının doktorun tavsiyesiyle kullanılması daha uygun olur.
Hamilelik döneminde diş beyazlatma işlemi yapılabilir mi?
Bu hassas süreçte diş beyazlatma, gülüş tasarımı, diş estetiği gibi estetik uygulamaların doğum sonrasında ertelenmesi daha uygun olur. Çünkü bu tür uygulamaların mevut diş ve diş eti sorunlarını tetikleme olasılığı bulunmaktadır.