Ağız Bakımı
Hastalıklar, kullanılan ilaçlar vb. nedenlerle vücut direncinin düşmesi sonucu, fırsatçı mikroorganizmalar ağız içinde enfeksiyon oluşturabilir ya da oluşma riski meydana getirebilir. Ağız mukozasında oluşabilecek ya da oluşan problemler nedeniyle özel ağız bakımı uygulanmalıdır.
Özel ağız bakımı için kullanılacak solüsyon tipi ve ağız bakımı uygulama sıklığı, mukoza da görülen problem ve etken ile doğrudan ilişkilidir. Genellikle en az 2, en fazla 8 saat aralıklarla uygulanır.
Bilinçsiz hastalarda, ağız yolu ile sıvı ve besin alamama, daha çok ağız yolu ile solunum yapma, oksijen tedavisi uygulanması nedeniyle ağız mukozasının kuruması nedeni ile ağız bakımı çok önemlidir.
Ayrıca, bilinçsiz hastalarda, yutma refleksi zayıfladığı ya da olmadığı için, ağızda biriken tükürük içinde bakteri ürer. Bu nedenle düzenli olarak ağız bakımı verilmelidir.
Ağız Bakım Solüsyonları
Bakteri grubu mikroorganizmalara etkili solüsyonlar;
- Hidrojenperoksit % 30-50
- Serum fizyolojik % 9 NaCl
- Neosterin
- Rivanol % 01
Mantar grubu mikroorganizmalara etkili solüsyonlar;
- Sodyum bikarbonat % 5
- Mikostatin
- Blue de metilen % 1
- Jansiyen moru % 1
Özel Ağız Bakımı İçin Gerekenler;
- Dil Basacağı - 15 adet
- Gaz bezi ( 20 cm. uzunluğunda - 15 adet)
- Böbrek küvet
- Kirli kabı
- Yüz havlusu
- Kâğıt havlu
- Nemlendirici
- Bir bardak su
- Solüsyon kabı
- Maske
- Ağız temizleme solüsyonu ( Kullanılacak solüsyon hekim tarafından istem edilebilir. Böyle bir istem yoksa 1/2 oranında sulandırılmış hidrojen peroksit ya da 500 ml kaynatılmış suya, 1 tatlı kaşığı (yaklaşık 4,5 gr) sodyum bikarbonat konularak hazırlanmış solüsyon kullanılır.)
- Yutma refleksi olmayan hastalar için; oral aspirasyon aleti (Sakşın)
İşlemden önce dil basacağı ucuna gaz bezi sarılarak flasterlerle tespit edilir. Tümü hazır konuma getirilmelidir. Ya da ucunda sünger bulunan, hazır çubuklar kullanılmalıdır.
Bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar için kullanılacak solüsyon, solüsyonun koyulacağı kap ve gaz bezleri steril olmalıdır.
Özel Ağız Bakım Uygulaması
- Malzemeler hazırlanır. (Bazı solüsyonlar kullanımdan hemen önce hazırlanmalıdır.)
- Eller yıkanır. (Mikroorganizmanın yayılmasını engeller.)
- Hastaya uygulama hakkında bilgi verilir. (Hastaların şuuru kapalı olsa bile, mutlaka sözel iletişim kurulmalı ve işlem hakkında bilgi verilmelidir.)
- Malzemeler için uygun ve temiz bir alan seçilir ve kolay ulaşabilecek biçimde yerleştirilir. (İşlem sırasında malzemelere kolay ulaşmayı sağlar.)
- Yatak etrafına perde ya da paravan çekilir. (Hastanın gizliliğinin korunmasını sağlar.)
- Hastaya lateral pozisyon verilir. Mümkünse, yastık hastanın başının altından alınmalıdır. (Uygulama boyunca, hastanın tükürük, solüsyon vb. yutması, aspire etmesi önlenir.)
- Eldiven giyilir. (Mikroorganizmaların yayılmasını engeller.)
- Yüz havlusu tüm göğsü kaplayacak şekilde yerleştirilir. (İşlem boyunca hasta giysilerinin ıslanmasını engeller.)
- Böbrek küveti hastanın çenesi altına yerleştirilir. (Ağızda biriken tükürüğün ve sıvının kolayca tükürülmesine yardımcı olur.)
- Ağız kapalı ise; el ile mandibulaya bastırarak hastanın ağzı açılır ve tekrar kapanmasını önlemek için dil basamağının ucu azı dişlerinin üzerine gelecek şekilde yerleştir. (Özellikle felçli, bilinçsiz hastalarda, oral uyarı ısırma refleksini uyarabilir ve ciddi yaralanmalara neden olabilir. Dil basacağı, işlem boyunca ağzın kolayca açılmasını sağlar.)
- Diş, dişeti ve oral mukoza değerlendirilir. Birikmiş tükürük aspire edilir. (Özellikle kullanılacak solüsyon tipinin uygunluğunu belirlemek için yapılması gereken bir işlemdir. Birikmiş tükürük nefes borusuna kaçabilir.)
- Hazırlanmış dil basacakları solüsyona batırılır ve emmesi sağlanır. Gaz bezinin emdiği fazla solüsyon, solüsyon kabının kenarına bastırılarak akıtılmalıdır. (İşlemin seri biçimde yapılabilmesini sağlar.)
- Silme işlemi uygulanır. Silme, dişetleri ve dişin tüm yüzeyini kapsayacak biçimde yapılmalıdır.
Silme işleminde, dil basacağı ucundaki gaz bezinin her iki yüzeyi yalnızca bir bölge için kullanılmalı dır. Bir bölgeden diğer bölgeye geçildiğinde, yeni bir dil basacağı kullanılmalıdır. Bazen bir bölge için birden fazla dil basacağının kullanılması gerekebilir.
- Eğer hasta protez kullanıyor ise; önce protezler çıkarılır ve silme işlemi diş etleri, yanak mukozası, damak, dil ve dil altına uygulanır. (Protez dişlerin altı, bakterilerin çoğalması için uygun bir ortamdır.)
- Kullanılan solüsyonun özelliğine göre; ağız mukozasının durulanması gerekiyor ise; duru su kullanarak işlem tekrarlanır. (Bazı solüsyonlar, ağız mukozasında değişikliklere neden olur. Bu nedenle durulanması gerekir.)
- Ağzı açmak için kullanılan dil basacağı çıkarılır ve ağız çevresi kâğıt havlu ile kurulanır, böbrek küveti alınır. (Giysilerin ıslanması önlenir.)
- Dudakların kurumasını önlemek için nemlendirici sürülür. (Çatlamış dudaklar mikroorganizmalar için giriş kapısı oluşturur.)
- Eldivenler çıkarılır. (Kontaminasyonu önler.)
- Malzemeler ortamdan uzaklaştırılır ve uygun biçimde temizlenir ya da atılır. (Mikroorganizmanın yayılmasını engeller.)
- Eller yıkanır. (Mikroorganizmanın yayılması engellenir).
- işlem, kullanılan solüsyon tipi, gözlemler ve hastanın tepkileri kaydedilir. (Yasal olarak yazılı kaynak sağlar.)